Rusya'nın Yeni Stratejik Oyunu

Son dönemde gerçekleşen kritik olaylar; Rusya’nın Gürcistan’a saldırması, BTC boru hattının bombalanması, Türkiye’ye dönük yoğun Rus ilgisi ve özellikle enerji alanında işbirliği arayışı iki ülke ilişkilerinin geleceği açısından önemli sonuçlar doğurabilir …

BTC boru hattının ardından Şah Deniz ve Nabucco projelerinin geliştirilmesi, bu kez Hazar gazının da Batı’ya kendi kontrolü dışında akacak olması Rusya’yı ciddi anlamda endişelendirdi. Avrupa’nın özellikle 2006 yılındaki Ukrayna krizinden sonra çok daha aktif bir şekilde Rus gazına bağımlılıktan kurtulmaya çalıştığını anlayan RF, gerek AB gerekse diğer ülkeleri uyarmak amacıyla yeni bir stratejik güç oyunu başlattı. Bu stratejinin ilk ve en önemli hamlesi olarak Gürcistan’a müdahalede bulundu. Böylece tüm dünya Hazar bölgesinden AB’ye uzanan mevcut ve planlanan transit boru hatlarının, Rusya dışlandığı müddetçe potansiyel tehdit altında olduğu sinyalini aldı.

Yeni oyunda en kritik ayak kuşkusuz Türkiye’dir. Rusya açısından Türkiye ile ilişkilerin geliştirilmesi dünyanın diğer bölgeleri üzerindeki hakimiyeti de belirleyecektir. Rusya’nın bugüne kadar görülmemiş bir ilgi ile Türkiye’ye yönelmesinin nedeni budur. Özellikle son 2 yılda gerçekleştirilen yoğun diplomatik ziyaretler, Rusya’nın gelecek planlarında Türkiye’nin çok önemli bir yer tutacağına işaret ediyor.

Neden Türkiye önemlidir? Coğrafi ve stratejik konumu Türkiye’yi olayların merkezine getiren en kritik nedendir. Türkiye’nin hem büyük bir enerji tüketicisi olması hem de ana üretim ve tüketim merkezlerine yakınlığı Doğu-Batı enerji koridorunun tesis edilmesi sürecinde ülkenin en önemli kozudur. Hazar’dan AB’ye gidecek gazın miktarını kontrol altına alabilmek için Rusya’nın daima Türkiye ile aktif işbirliğine ihtiyacı olacaktır.

AB açısından hem Türkiye enerji arz hem de bu enerjiyi Batı’ya taşıyacak boru hattı güvenliğinin teminatıdır. Ancak, son zamanlarda Türkiye’nin Rusya ile yakınlaşması tıpkı ABD gibi AB’yi de tedirgin etmektedir.Doğal gaz ithalatının yaklaşık %65’ini Rusya’dan karşılayan Türkiye, acaba ne kadar bağımsız sayılabilir? Olası bir savaş durumunda Türkiye hangi tarafı tutacaktır? AB’nin farkında olduğu tek şey, AB tarafından yalnız bırakılan bir Türkiye’ye hızlı biçimde sahip çıkacak tek ülke Rusya’dır..

Türkiye AB yolunda ilerliyor görünse de Rus doğal gazına bağımlılık ve elektrik üretiminde ki payı % 50’yi aşan doğal gaz, her geçen gün Türk sanayileşmesi ve günlük yaşam açısından en kritik mal konumuna gelmektedir. Yerli enerji üretimi yok denecek kadar az Türkiye, alternatif enerjilere yatırım yapacak maddi güce de sahip değildir. Üstelik Rusya dışındaki kaynaklar güven vermemektedir.


Peki yakın gelecekte ne tür olaylarla karşılayabiliriz?

Rusya:
Enerjiden kaynaklanan politik baskı gücünü kullanarak Hazar Bölgesi ve Avrupa’da ekonomik egemenliğini kurmaya çalışacaktır. Özellikle AB ülkelerinin doğal gaz bağımlılığından yararlanarak, karşısına çıkan güçsüz ülkeleri ezmeye çalışacaktır. Bu stratejik oyunda Türkiye’nin rolü büyük olduğundan, Türkiye ile ilişkilerini daha uzun vadeli enerji gibi stratejik alanlara taşımak isteyecektir. Türkiye’den pozitif tepki gördüğü müddetçe, daha önce çeşitli politik ve ekonomik nedenlerle onay vermediği boru hattı projelerine (Nabucco, Samsun-Ceyhan vb) dahil olmayı, desteklemeyi gündemine alabilecektir.

AB:
Rusya’ya enerji bağımlılığının ne tür olumsuz sonuçlar doğurabileceğini çoktan anlamış bulunan AB, önümüzdeki dönemde yoğun bir şekilde alternatif enerji kaynakları ve yeni güzergahlar arayacaktır. Enerjide ortak bir politika geliştirip uygulamaya geçiremeyen AB, Rusya’ya bağımlılıktan bu kadar kolay kurtulamayacaktır. Eğer blok olarak Türkiye’ye ve Hazar bölgesine maddi anlamda destek vermezlerse Rusya’nın şartlarını kabul etmekten başka çareleri kalmayacaktır.

ABD:
ABD Rusya’ya karşı daima yıldırma politikası uygulayacak; ne ekonomik ne siyasi olarak güçlenmesine izin vermeyecektir. Rusya ve BDT ülkeleri içinde huzursuzluklar çıkarmaya çalışacaktır. Ama Rusya hükümeti eskisi gibi zayıf değildir. ABD Azerbaycan’a her zamankinden daha fazla destek verecek, boru hatlarının güvenilir olmasını sağlamaya çalışacaksa da, bu konuda ne kadar başarılı olunacağını zaman gösterecektir. Kaldı ki, Rusya kendi stratejisinden vazgeçmeyeceğini açık biçimde belirtmiştir.

Türkiye:
Türkiye, Rusya ile özellikle enerji alanındaki işbirliğini kendi çıkarları doğrultusunda geliştirmek zorundadır. Ancak, enerji arz güvenliğini sağlamlaştırmak için alternatif enerji kaynakları aramayı da mutlaka sürdürecektir. Sadece bir ülkeye bağımlı olmak her açıdan çok tehlikelidir. Bu ülke Rusya gibi bir oyuncu ise daha da dikkatli olmak gereklidir. Hiç kimsenin beklemediği bir anda Gürcistan’ı bombalayan ve yarın ne yapacağı kestirilemeyen bulmaca gibi bir ülke. Bunun için Türkiye’de karşılık olarak Rusya’yı kendine bağlamaya çalışmalıdır. Enerjide bağımlılık karşılığında, Türkiye’de inşaat ve tekstil gibi diğer önemli Rus sektörlerinde pazarı kontrol etmelidir.


Hazırlayan:Maria Kaban